نشرنقطه
نقطه در سال ۱۳۷۴-۱۹۹۵ شکل گرفت و فعالیت انتشاراتی خود را در سه پهنه، به پیش برد:
۱- فصلنامه ی نقطه نخستین شماره ی نشریه ی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نقطه، در بهار ۱۹۹۵-۱۳۷۴ به انتشار رسید. مدیر مسئول فصلنامه، بهزاد لادبن بود. مسئولیت امور فنی مجله را (تا شماره ی ۳)، کریم صادق برعهده داشت و صفحه آرايی آن را علیرضا یاوری. سردبیری نقطه تا شماره ی ۳ با ناصر مهاجر بود. شمارههای ۸ و ۹، به کوشش رضا ناصحی به انتشار رسید. سرسخن شماره ی ۳، خوانندگان را در جریان تغییر در شیوه ی اداره ی نقطه قرار میدهد. هیئت تحریریه ی نقطه چپگرایى بودند که پس از سرکوب فراگیر سالهای نخست دهه ی ۱۳۶۰-۱۹۸۰به ناگزیر از ایران گریخته بودند. در آخرین شماره ی نقطه– شماره ی ۹- نام همکاران نشریه آمده است: تراب حق شناس، سیروس جاویدی، شهرام قنبری، مهناز متین، علیرضا منافزاده، ناصر مهاجر و علیرضا یاوری. نقطه در سرسخن نخستین شمارهاش، خود را چنین می شناساند:
نقطه محل تلاقی دو یا چند خط است. پس نه تنها از گرایشها و خطهای گوناگون جنبش آزادیجو و ترقیخواه استقبال میکند، بلکه وجود این گرایشها و خط ها را علت وجودی خود میداند. - نقطه گذاری روی حروف، به معنای روشن کردن ابهامها و خوانا کردن حرفهای ناخواناست. اصطلاح فرانسوی ’Mettre le point sur le ‘i و یا اصطلاح "وضع النقاط علی الحروف" که به معنای روشن کردن حروف در خط فارسی و عربی است، اهمیت نقطه را در نگارش نشان میدهد. بدان امید که "نقطه" در خدمت روشنی بخشیدن به مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ما باشد. - اصطلاحاتی چون نقطه ی آغاز، نقطه ی اتکاء، نقطه نظر، نقطه ی عطف، نقطه ی جوشش، نقطه ی تعادل و... نشانگر باری است که نقطه بر دوش دارد. - نقطه یادآور ذره هم هست. اما ذره هم به نوبهی خود کم چیزی نیست؛ به مصداق آنکه: "ذره ذره جمع گردد، وانگهی دریا شود". - امیدواریم "نقطه" در آسمان مه آلود امروز، نقطه ی روشنی باشد و به تعبیری که در شعر ماندگار "عقاب" آمده، از تسلیم و گند و مردارخواری به دور ماند.
شهپر شاه هوا اوج گرفت خلق را دیده بر او مانده شگف
سوی بالا شد، بالاتر شد راست با مهر فلک همسر شد
لحظه ای بعد بر آن لوح کبود نقطه آی بود و دگر هیچ نبود.
دست اندکاران نقطه کوشیدند که در حد امکان، این چندگونگی فکری و چند صدایی نظری را تا آخر کار، رعایت كنند.
نقطه بنا داشت که فصلنامه باشد و سالی چهار به دست خوانندگان برسد.اما دشواریهای کار در تبعید، آن را عملاً به گاهنامه تبدیل کرد. بین سالهای ۱۹۹۵-۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸-۱۹۹۹، در مجموع ۹ شماره از مجله ی نقطه به چاپ رسید.
نقطه، در زندگی کوتاه خود، مطالب گوناگونى را به انتشار رساند که بیشترشان تحلیلی و تحقیقی هستند؛ اما سهمی هم برای بازتاب خبرهاى مهم ایران در نظر گرفته شده بود. سرمقاله ی نقطه، به مسائل سیاسی روز ایران اختصاص داشت. نوشته های دیگر آن نشریه، مسائل گوناگونی را در برمیگرفت: از مسائل اجتماعی و سیاسی گرفته تا بررسی رویدادهای مهم ایران، تا حقوق بشر، مسئله ی زن و تبعیض جنسی، نقد ادبی و هنری تا تاریخنویسی ووو. مسئله ی دین و اسلام شیعى، جایگاه آن در مناسبات سیاسی و اجتماعی ، لزوم جدایی دین از دولت و سکولاریسم نیز مورد توجه بود. مسائل و مقولاتی که به ویژه پس از استقرار جمهوری اسلامی از اهمیتی کلیدی برخوردار شدند، در نقطه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. مسائل بین المللی نیز همواره جزیی از موضوعهاى مورد توجه نشریه ی نقطه بود.
تا شماره ی ۳-۴ صفحات آخر گاهنامه ی نقطه عنوان "زندگی مردم از زبان رسانه های دولتی ایران" را بر پیشانی داشت. در این بخش خبرهای مهم ایران با استناد به روزنامه های دولتی و شبه دولتی بازتاب مییافت. کتابها و نشریات تازه نیز در هر شماره معرفی میشد.
از شماره ی ۲ به بعد، در هر شماره ی نقطه، پرونده ى ویژهاى درباره ى موضوعى مهم گشوده شد كه مجموعه ای از دیدگاههای گوناگون را در بر میگرفت: مسئله ی کردستان، سانسور در ایران، انقلاب ۱۳۷۹، شکنجه و زندان، جنبش چپ، روشنفکر و روشنفکری، کفر و الحاد، از موضوع هاى این ویژهنامه ها هستند. بیشتر نوشته های نقطه ثمره ى کارهاى پژوهشى روشنفكران ایرانى ست. اما مطالب ترجمه شده نیز در مجله به چاپ میرسید.
نشریه ى نقطه از این اقبال كم مانند برخوردار بود که نقاش، طراح و کاریکاتوریست بزرگ ایران، زنده یاد اردشیر محصص، با آن همکاری داشت و روی جلد و صفحات هر شمارهی مجله را – متناسب با موضوعات آن - با چند اثر ارزشمند خود میآراست. هنرمندان برجسته ی دیگری نیز با نقطه همکاری مستمر داشتند؛ به ویژه ناصر درخشانی (خاور)؛ و کسانی كه با نام مستعار، كارهایشان را ارائه میدادند: میتی، قدسی، اختر...
۲-کتاب نقطه
کتاب نقطه که دو شماره از آن بین سالهای۱۳۷۴-۱۹۹۵ و ۱۳۷۶-۱۹۹۷به ویراستاری ناصر مهاجر به چاپ رسید، از انتشارات دیگر نقطه بود. کتاب نقطه زمینه ى انتشار نوشته هاى را فراهم میآورد که در صفحه هاى محدود یک مجله نمی گنجید. در سرسخن شماره ی اول کتاب نقطه میخوانیم:
"کتاب نقطه" می خواهد به مقولات نظری، تاریخ و ادبیات بپردازد: پرسشهای بنیادینی که جامعه ی روشنفکری ما با آن روبروست: -
-دین و دولت، بافت اقتصادی- اجتماعی،
-مسئله ی ملی و ملیتها، فرهنگ و روانشناسی اجتماعی،
- مدرنیته، سوسیالیسم، و...
- پیشینه ی گروههای سیاسی و جریانهای روشنفکری ایران...
- شعر، داستان، نمایشنامه و نقد ادبی.
"کتاب نقطه" جای نوشته هایی است که به دلایل گوناگون در نشریه ی "نقطه" نمیگنجند. پاره ای به این دلیل که بسیار بلندند؛ پاره ای به این دلیل که فنی اند و کارشناسانه. "کتاب نقطه" گاهنامه ایست که بر آنست به تناوب، موضوع ویژهای را برگزیند و بیشتر نوشته های خود را به آن اختصاص دهد...
۳-نشر نقطه
چند تن از گردانندگان مجله ی نقطه، در سال ۱۳۷۵-۱۹۹۶، نشر‌نقطه‌را پایه ریختند تا در حد توان، کتابهایی را که در جمهوری اسلامی امکان چاپ نداشته (و ندارند)، به انتشار رسانند. موضوعات اصلی کتابهای منتشر شده ی نشرنقطه، عبارتاند از: زندان و یادماندهه ای زندانیان سیاسی در جمهوری اسلامی، مسئله ی زن، تبعیض جنسی و مبارزات زنان در ایران؛ تبعید (از خاطرات تا تأملات تا ادبیات و هنر)؛ یادمانده هاى مبارزان قدیمى و تاریخچه ى مبارزات سیاسى و اجتماعى در ایران.
مجله و کتاب نقطه دیگر به چاپ نمی رسد؛ اما نشرنقطه کماکان به انتشار کتاب ادامه میدهد.
درباره ما.
r
ر